Nazwa pola

Treść

Nazwa przedmiotu po polsku

Wybrane zagadnienia współczesnej filozofii

Analiza tekstu  filozoficznego

Jednostka prowadząca (wydział lub instytut)

Instytut Filozofii

Liczba godzin (30, 40, 60...)

30+30

Forma/typ zajęć (wykład, ćwiczenia, konwersatorium itp.)

Wykład i ćwiczenia (analiza tekstu  filozoficznego)

Wymagania wstępne (jeśli dotyczy)

Wymagania formalne (nazwy przedmiotów, których wcześniejsze zaliczenie jest niezbędne)

Kurs filozofii starożytnej i nowożytnej.

Założenia wstępne (umiejętności i wiedza, z którymi student powinien zjawić się na pierwsze zajęcia)

Wiedza z zakresu filozofii europejskiej obejmująca okres do połowy XIX wieku. Umiejętność posługiwania się terminologią filozoficzną i sprawność  w interpretacji nowożytnych tekstów filozoficznych. Znajomość idealizmu transcendentalnego Kanta.

Skrócony opis przedmiotu (do 1000 znaków, rozszerzenie sformułowań z nazwy przedmiotu, powiązanie z innymi przedmiotami):

 

    W toku zajęć omawiane będą wybrane kierunki filozofii nowoczesnej i ponowoczesnej tj. fenomenologia, hermeneutyka, psychoanaliza, pragmatyzm, poststrukturalizm. Filozoficzne rozstrzygnięcia rozpatrywane będą w związku ze sztuką, zmianami jakim podlega praktyka artystyczna od czasów awangardy, współczesną pozycją podmiotu w kulturze i nowymi strategiami walki z przemocą i zewnętrznymi ograniczeniami twórczego myślenia.

.

Pełny opis przedmiotu (do 4000 znaków, rozszerzenie krótkiego opisu, informacja o szacowanej liczbie godzin, którą student powinien przeznaczyć na osiągniecie efektów uczenia się)):

 

Na zajęciach omawiane będą wybrane kierunki filozofii nowoczesnej i ponowoczesnej tj. fenomenologia, hermeneutyka, psychoanaliza, pragmatyzm, poststrukturalizm.. Punktem wyjścia będzie Schopenhauerowskie odejście od nowożytnego idealizmu niemieckiego

oraz Nietzscheański  zwrot ku filozofii życia antycypujący współczesne wersje krytyki metafizyki obecności i filozoficzne strategie ujawniania negatywnych konsekwencji jej wielowiekowej dominacji. Omawiana będzie zarówno fenomenologia Husserla, jak i jej Heideggerowskie przekroczenie oraz wpływ jaki wywarła myśl Heideggera na jego filozoficznych krytyków i zarazem następców. (Gadamera, Derridę..). 

W trakcie omawiania tekstów pochodzących z różnych nurtów współczesnej filozofii powracać będą kwestie prawdy, pewności, sensu, obecności zarówno w odsłonach hermeneutycznych jak i  dekonstrukcyjnych, w których poddawane są one transpozycjom i przemieszczeniom.

Rozważana będzie problematyką tzn. „słabego podmiotu” we współczesnej filozofii, podjęty zostanie krytyczny namysł nad interpretacją i granicami przedstawienia, dyskursywnością i figuralnością, nad kwestią inności, relacją między sztuką i filozofią, współczesnym ‘otwarciem’ granic estetyki, jej odejściem od autonomizmu i przeformułowywaniem badawczych zadań.

 

Zakres poszczególnych tematów

1.Schopenhauerowska metafizyka woli ( „powrót do Kanta” ponad spekulatywnym idealizmem 

 i racjonalizmem, etyka oparta na współczuciu, poznawcza rola sztuki)

2. Przewartościowanie wartości i filozofia życia Fryderyka Nietzschego (zwrot ku greckiej tragedii, krytyka poznania, figura filozofa-artysty) 

3. Amerykański pragmatyzm; sztuka jako doświadczenie według Johna Deweya.

4. W poszukiwaniu pewności poznawczej projekt fenomenologii Edmunda Husserla.

5. Hermeneutyka jako sztuka interpretacji (W. Dilthey).

6. Ontologia fundamentalna Martina Heideggera;

7 . Heideggerowskie myślenie sztuki i przestrzeni.

8. Hermeneutyka filozoficzna Hansa Georga Gadamera

9. Cielesna percepcja świata w fenomenologii Mauricea Merleau Ponty’ego.

10. Nieświadomość, fantazja, sztuka; psychoanaliza            Freunda i psychoanalityczne myślenie sztuki ( S. Freud i H. Segal)

11. Postmodernizm według Wolfganga Welscha.  

12. Strategia dekonstrukcji Jaquesa Derridy  i jej wpływ na  architekturę.   

13. Filozofia J. F. Lyotarda i G.  Deleuze’a  wobec problemu nieprzedstawialności, brzydoty i deformacji w sztuce współczesnej.

14. Polityka jako rekonfiguracja dzielenia postrzegalnego - Jacques Rancière i jego

namysł nad podziałem zmysłowości.

15. Kolokwium zaliczeniowe

Efekty uczenia się (o tym więcej w pliku „instrukcja”)

nabyta wiedza

 

Student zyskuje znajomość kwestii  podejmowanych przez nowoczesnych i ponowoczesnych  filozofów tj.  krytyka metafizyki obecności, problem prawdy w hermeneutyce i pragmatyzmie, jej zdarzeniowość. Zna problem granic interpretacji i przedstawieniowości, Potrafi opisać. pozytywne i negatywne konsekwencje stosowania strategii dekonstrukcji w różnych dziedzinach życia i sztuki. Zna różne wersje myśli  fenomenologicznej.

 

nabyte umiejętności

Student twórczo stosuje nowoczesne i ponowoczesne rozstrzygnięcia teoretyczne do analiz współczesnych zjawisk z zakresu kultury i życia społecznego.

Student potrafi wykorzystać wiedzę filozoficzną do refleksji nad współczesną praktyka artystyczna, a wyniki pracy badawczej potrafi sformułować i przedstawić w wypowiedzi ustnej oraz pisemnej. 

nabyte kompetencje społeczne

Student ma głęboką świadomość wagi, jaką odgrywa refleksja filozoficzna we współczesnej kulturze.

Rozwija zdolność samodzielnego problematyzowania zjawisk obserwowanych we współczesnej sztuce i życiu.

Student potrafi w krytyczny sposób bronić własnych sądów wartościujących oraz potrafi je odnieść do różnych dziedzin życia społecznego.

Metody i kryteria oceniania (skąd będzie się brała ocena końcowa, co trzeba zrobić, by zdobyć poszczególne oceny):

Podstawą do wystawienie oceny końcowej będzie:

- obecność na zajęciach

- stopień przyswojenia tekstu zadanego do przeczytania oraz umiejętność krytycznej analizy poruszanych w nim kwestii;

 -aktywność studenta w czasie zajęć (sprawność w operowaniu materiałem problemowym w dyskusyjnej wymianie argumentów);

 - indywidualne podejmowanie pracy dodatkowej polegającej na przygotowaniu materiałów ilustracyjnych do zajęć bądź  tematów związanych z problemami dyskutowanymi  na zajęciach,

-  pozytywny wynik z  końcowego kolokwium.

 

Sposób zaliczenia (do wyboru jedno z trojga: egzamin, zaliczenie na ocenę, zaliczenie)

Zaliczenie na ocenę

Punkty ETCS (o tym więcej w pliku „instrukcja”)

 

Rodzaj przedmiotu (podstawowy lub kierunkowy)

kierunkowy

Metody dydaktyczne (np. wykład, dyskusja, analiza i interpretacja tekstów źródłowych, indywidualne projekty studenckie itp)

Dyskusja, analiza i interpretacja tekstów źródłowych, analiza materiałów także wizualnych, indywidualne projekty studenckie.

Literatura (wymagana lub zalecana)

Fragmenty następujących prac:

A. Schopenhauer „Świat jako wola i przedstawienie” , tł . J. Garewicz, PWN, Warszawa, 1994, t. I , II lub J. Garewicz „Schopenhauer” (z :”Wyboru pism”)..

F.Nietzsche „Wiedza radosna”, tegoż: „Pisma pozostałe.”, tegoż: „Narodziny tragedii z ducha muzyki” w; „Narodziny tragedii..”, tł. L Staff, Kraków, 2005, str.17 – 79

E. Husserl „Idee fenomenologii i fenomenologicznej filozofii”, t I i II.PWN, Warszawa, 1967 oraz tegoż: „Kryzys nauk europejskich i fenomenologia transcendentalna”.

M. Heidegger „Bycie i czas”, przekł. B. Baran, Warszawa, 1994, tegoż: „Budować mieszkać, myśleć”, przekł. J. Mizera, w: ”Odczyty i rozprawy”,  tegoż: „O źródle dzieła sztuki”, w: „Sztuka i filozofia” 5,/92, str. 9-42

M. Merleau-Ponty „Oko i umysł. Szkice o malarstwie”, Gdańsk, 1996.

J. Dewey „Sztuka jako doświadczenie” tł. A. Potocki, Wrocław, Warszawa, Kraków, 1975, str. 5-100.

H. G. Gadamer  „Rozum, słowo dzieje” oraz tegoż: „Aktualność piękna. Sztuka jako gra, symbol, święto”, przekł. K. Krzemieniowa, Warszawa, 1993, str. 3-71;

H. Ineichen „Hermeneutyka jako teoria wykładni tekstów”, w: „Wokół rozumienia. Studia i szkice z hermeneutyki”, red. G. Sowiński, Kraków 1993;

H. Kramer „Pojęcie doświadczenia hermeneutycznego. Alternatywa wobec Gadamera”, w: „Przegląd Filozoficzny”, 14 / 2005.

S. Freud „Mojżesz Michała Anioła”, w: „Sztuki plastyczne i literatura”, KR, Warszawa, 2009

H. Segal,  „Freud i sztuka” oraz „Sztuka i pozycja depresyjna” ,w: tejże „Marzenie senne, wyobraźnia, sztuka”, przeł. P. Dybel. Kraków 2008

W. Welsch „Nasza postmodernistyczna moderna”; . Wilkoszewska „Wariacje na postmodernizm"; Kraków, 2008,

J. F. Lyotard „Filozofia i malarstwo w dobie eksperymentu”, przeł. M. P. Markowski, W „Postmodernizm. Antologia przekładów”, red. R. Nycz, Kraków, 1998;

J. Derrida „Pismo filozofii” , Kraków, 1992; tegoż „O gramatologii ,

J. Rancierre „Estetyka jako polityka”, przekł. J. Kuryła, P. Mościcki, Warszawa, 2007, str. 5-13 i 20-39;także „Dzielenie postrzegalnego. Estetyka i polityka, tłum. M. Kropiwnicki, J. Sowa, Korporacja Ha!art, Krakow 2007..

 

Imię i nazwisko koordynatora przedmiotu

Magdalena Borowska,

Język wykładowy

polski