Tytuł projektu:
W stronę kognitywnie wiarygodnego, kompozycyjnego modelu kwantyfikacji w języku naturalnym
Opis projektu:
Język naturalny jest jednym z podstawowych narzędzi poznania ludzkiego. Postępy w modelowaniu znaczeń różnego rodzaju wyrażeń przyczyniają się zatem bezpośrednio do lepszego rozumienia zdolności poznawczych człowieka. Prezentowany projekt badawczy skupia się na kwantyfikacji w języku naturalnym, wyrażanej przy pomocy słów takich jak każdy, pewna, większość. Celem projektu jest opracowanie kognitywnie wiarygodnego modelu kwantyfikacji w języku naturalnym, spełniającego trzy główne dezyderaty. Model powinien: (i) interpretować konstrukcje kwantyfikatorowe bez postulowania Form Logicznych czy innych niejawnych struktur poza strukturą powierzchniową; (ii) odzwierciedlać inkrementalny — rozwijający się ‘krok po kroku’, ‘od lewej do prawej’ — proces interpretacji języka (iii) generować te i tylko te interpretacje, które są dostępne dla użytkowników języka, oraz objaśniać widoczne w użyciu języka preferencje dla pewnych interpretacji.
Główna idea projektu opiera się na założeniu, że u podstaw wielu istotnych zjawisk związanych z kwantyfikacją w języku naturalnym tkwi w dużej mierze niedostrzegana wcześniej struktura — typ zależny.
I. Zależności odpowiadają za interpretacje odwracające porządek występowania kwantyfikatorów w przykładach takich jak (1):
(1) Jakiś przedstawiciel każdego kraju.
Konstrukcję w przykładzie (1) w sposób najbardziej naturalny rozumie się w ten sposób, że dla każdego kraju istnieje jakiś (co najmniej jeden) jego przedstawiciel. Przyjmujemy, że wyrażenia takie jak przedstawiciel wprowadzają zależność pomiędzy każdym z krajów a przedstawicielami tego kraju; kwantyfikacja po takiej zależności daje preferowane odczytanie odwracające porządek występowania kwantyfikatorów: każdy kraj > jakiś przedstawiciel.
II. Zależności pozwalają także śledzić powiązania referencyjne (anaforyczne) w przykładach takich jak (2):
(2) Każdy farmer, który ma osła, bije go.
Zdanie (2) naturalnie interpretuje się w ten sposób, że każdy farmer bije każdego posiadanego przezeń osła. Przyjmujemy, że zdanie to kwantyfikuje uniwersalnie po zależności między każdym z farmerów a posiadanymi przeń osłami.
W opracowaniu kognitywnie wiarygodnego modelu wskazanych zjawisk będziemy korzystać z zaawansowanych narzędzi formalnych (typy zależne, monady) oraz metod eksperymentalnych. Jeżeli implikacje modelu znajdą potwierdzenie w zaplanowanych badaniach eksperymentalnych, to projekt dostarczy ważnego dowodu na realność psychologiczną typów zależnych.
Kierownik projektu:
Justyna Grudzińska uzyskała stopień doktora oraz stopień doktora habilitowanego na Uniwersytecie Warszawskim. Jest specjalistką w dziedzinie filozofii języka i semantyki języków naturalnych. Jej badania koncentrują się na rozwijaniu formalnego opisu znaczenia w języku naturalnym. W swojej pracy wykorzystuje zaawansowane narzędzia teorii typów (typy zależne, monady) oraz metody eksperymentalne do badania zjawisk języka naturalnego, takich jak zasięg wyrażeń kwantyfikatorowych czy niezwiązana anafora.
Justyna Grudzińska did her PhD and Habilitation in Philosophy with the focus on formal semantics of natural language. She is engaged in a research aimed at developing a formally explicit account of meaning in natural language. Her work applies advanced type-theoretic tools (dependent types, monads) and experimental methods to the study of natural language phenomena such as quantifier scope and unbound anaphora.
Dane projektowe:
Nr rejestracyjny: 2019/35/B/HS1/01541