Wspomnienie o Prof. Hannie Buczyńskiej-Garewicz
27 grudnia 2019 roku zmarła profesor Hanna Buczyńska-Garewicz – historyczka filozofii, badaczka myśli amerykańskiej należąca do Charles S. Peirce Society, autorka prac z zakresu semiotyki i filozofii wartości. Urodzona w 1932 roku, prof. Buczyńska-Garewicz do roku 1970 związana była z Wydziałem Filozoficznym Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie otrzymała tytuł doktorski na podstawie rozprawy „Koncepcja języka i filozofii języka w symbolizmie E. Cassirera”.
W dorobku naukowym prof. Buczyńskiej-Garewicz uwagę zwracają publikacje dotyczące filozofii amerykańskiej, których podstawę źródłową stanowiły m. in. materiały, analizowane przez Autorkę podczas pobytów na Uniwersytecie Harvarda. Do rąk polskich czytelników trafiły nie tylko opracowania myśli Charlesa S. Peirce’a czy Williama Jamesa, wydane w popularnej serii „Myśli i ludzie”, ale także monografie: Wartość i fakt. Rozważania o pragmatyzmie (rozprawa habilitacyjna z 1970 r.) oraz Znak, znaczenie, wartość: szkice o filozofii amerykańskiej (1975). Charakterystyczną cechą badań Hanny Buczyńskiej-Garewicz było powiązanie problematyki znaku (oraz relacji między znakiem, interpretatorem i światem) z refleksją aksjologiczną oraz z rozważaniami nad istotą myślenia filozoficznego. Zastanawiając się nad istnieniem i sposobami poznawania wartości, prof. Buczyńska-Garewicz sięgała do autorów takich jak Peirce i James, Brentano i Husserl, Nietzsche, Heidegger, Scheler i N. Hartmann. Swoje refleksje na temat wartości moralnych i poznawczych zawarła w książkach Uczucie i rozum w świecie wartości (1975), Znak i oczywistość (1981), Milczenie i mowa filozofii (1992), Prawda i złudzenie. Esej o myśleniu (2008). Autorka nie stroniła także od namysłu nad ludzkim losem i jego czasoprzestrzennymi uwarunkowaniami. Nawiązując do myśli św. Augustyna, Husserla, Heideggera i Nietzschego, prof. Buczyńska-Garewicz podjęła kwestie linearności czasu, istnienia przeszłości oraz wiecznego powrotu (Metafizyczne rozważania o czasie. Idea czasu w filozofii i literaturze z 2003 r., Czytanie Nietzschego z 2013 r.). Wydała książki Miejsca, strony, okolice. Przyczynek do fenomenologii przestrzeni (2006) oraz Człowiek wobec losu (2010).
Przywołując najważniejsze pozycje z bogatego dorobku Hanny Buczyńskiej-Garewicz, warto pamiętać o jej osiągnięciach translatorskich (np. tłumaczenie Filozofii ekspresji Giorgio Colli), a także licznych przedmowach i posłowiach. W tym kontekście trzeba przywołać fakt, że prof. Buczyńska-Garewicz była orędowniczką spopularyzowania w Polsce myśli Hanny Arendt, że przetłumaczyła książkę Myślenie (1991, pierwsze wydanie: O myśleniu, 1989) oraz napisała przedmowę do Woli (1996). W okresie PRL prof. Hanna Buczyńska-Garewicz była związana z opozycją demokratyczną, m. in. działała w ramach Towarzystwa Kursów Naukowych.