Co się stało z marksistami?

Zapraszamy na seminarium pt. „Co się stało z marksistami?” organizowaną w ramach cyklu spotkań „Polski Marksizm”. Podczas wydarzenia będziemy dyskutować o politykach emancypacyjnych, stosunku marksistek do myśli feministycznej oraz o ich biografiach politycznych. 

Porozmawiamy o tym jak płeć, pochodzenie narodowościowe czy klasa społeczna wpływały na drogę do szeroko pojętej myśli lewicowej. Przeanalizujemy indywidualne przypadki współtwórczyń powojennej „rewolucji płci”, problemy podmiotowości i emancypacji u Róży Luksemburg, a także wyjątkowy splot tożsamości współtwórczyń Organizacji Antyfaszystowskiej „Lewica Związkowa”.

Wystąpią: Weronika Kostyrko, prof. Magdalena Grabowska, dr Zuzanna Hertzberg, prof. Natalia Jarska.

25 października 2024 r., godz. 16.00

ul. Karowa 18 (Wydział Socjologii UW)

Sala 205

Harmonogram:

• 16:00 Otwarcie konferencji

• 16.20 O podmiotowości i emancypacji w życiu i myśli Róży

Luksemburg, Weronika Kostyrko

• 16.40 Mnie nie trzeba kochać, mnie trzeba rozumieć*. Wymazywane, nierozumiane, niewygodne, dr Zuzanna Hertzberg

• 17.00 Część I z dyskusją

• 18.00 Polityczki, aktywistki, feministki? Komunistki w historii

ruchów emancypacyjnych w Polsce, prof. Magdalena Grabowska

(IFiS PAN)

• 18.20 Robotnice w stalinizmie: płeć, klasa i emancypacja,

prof. Natalia Jarska (IH PAN)

• 18.40 Część II z dyskusją

Weronika Kostyrko

O podmiotowości i emancypacji w życiu i myśli Róży Luksemburg

Słowa klucze:

Edukacja

Samoorganizacja rosyjskich studentek i studentów w Zurychu

Walka o równouprawnienie w związku z zawodowym rewolucjonistą

Jogichesem

Wejście do polityki – wiedza i talent retoryczny

Podmiotowość jako idea

Reforma i rewolucja

Spór z Leninem o „partię nowego typu”

Doświadczenie 1905 roku – strajk masowy i spontaniczna rewolucja

Rady w programie Związku Spartakusa 1918

Stosunek do feminizmu

Zaproszenie do dyskusji: Jak to się ma do Marksa, marksizmu i leninizmu?

Zuzanna Hertzberg

Mnie nie trzeba kochać, mnie trzeba rozumieć*. Wymazywane, nierozumiane, niewygodne.

Żydówki, marksistki i antyfaszystki, założycielki Organizacji Antyfaszystowskiej „Lewica Związkowa” to splot tożsamości, których granic nie da się zakreślić. Nie da się też ich traktować selektywnie. Nie rozumiejąc lub pomijając którąś z nich, fałszuje się całe herstorie i ich przekaz. W swoim wystąpieniu podzielę się skrawkami biografii Ruchli, Lei (Ziuli) Pacanowskiej i Hindy (Barbary) Beatus. Ponowię w ten sposób próbę odzyskania opowieści o żydowskich marksistkach – antyfaszystkach, zszycia w paczłork ich biografii, i zmierzenia się ze współcześnie uprawianą apropriacją żydowskich herstorii. Moją wypowiedź umieszczę w szerszym kontekście debat toczonych wokół potrzeby dekolonizacji wiedzy, a działania aktywistek ukarzę w perspektywie feminizmu intersekcjonalnego. Omówię postawę zinternalizowanego antykomunizmu i graniczący z nią fenomen nieuświadomionego antysemityzmu. Postaram się pokazać, że niezrozumienie perspektywy mniejszościowej nie odnosi się wyłącznie do 20-lecia międzywojennego, ale przenika wiele opisów dotyczących innych okresów polskiej historii, i daje znać o sobie również dzisiaj. Dlaczego po tak wielu dekadach wciąż tak niewygodne jest mierzenie się z postawami Żydówek wymawiających kontrakt sublokatorski**? Czy możliwe jest oddanie im należnego miejsca w historii? Lub po prostu jego przywrócenie?

*Barbara Beatus, Dzienniki

** Elżbieta Janicka i Joanna Tokarska-Bakir

Magdalena Grabowska

Polityczki, aktywistki, feministki? Komunistki w historii ruchów emancypacyjnych w Polsce

Wystąpienie skupia się na pokoleniu żydowskich komunistek, które od lat 20 XX wieku aktywnie wprowadzały fundamentalne zmiany społeczne w Polsce i na świecie. Przyglądając się politycznej biografii Esfir Mirer, później Edwardy Orłowskiej postaram się pokazać, w jaki sposób przecinające się wymiary różnicy, takie jak płeć, narodowość i klasa, ukształtowały jej drogę do komunizmu i doprowadziły do objęcia roli liderki Wydziału Kobiet Polskiej Partii Robotniczej i Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej po 1945 roku. Orłowską postaram się ukazać jako współautorkę powojennej „rewolucji płci”: transformacji, której celem była nie tylko zmiana polityczna czy prawna określająca (poprzez prawo rozwodowe czy konstytucję) nowe relacje pomiędzy płciami, ale także zmiana strukturalna. Komunistyczny projekt równości, szczególnie w latach 1946-1952 miał charakter fundamentalny i dalekosiężny, na trwałe przeobraził tkankę społeczną w Polsce, doprowadzając m.in. do fundamentalnych przeobrażeń w strukturze zatrudnienia czy demografii. W szerszym kontekście twierdzę, że biorąc pod uwagę rolę Orłowskiej w kształtowaniu intersekcjonalnego projektu emancypacji kobiet w Polsce oraz jej aktywne zaangażowanie w pracę Międzynarodowej Demokratycznej Federacji Kobiet na arenie globalnej, można ją uznać za część pokolenia prababek współczesnego ruchu feministycznego. Wychodząc poza kontekst lokalny argumentuję, że uznanie pokolenia komunistek jako prekursorek feminizmu intersekcjonalnego, ale także drugiej fali feminizmu zachodniego, jest kluczowe dla stworzenia alternatywnej wieloźródłowej genealogii ruchów emancypacyjnych w Polsce i na świecie.

Natalia Jarska

Robotnice w stalinizmie: płeć, klasa i emancypacja

Celem referatu jest przybliżenie głównych założeń stalinowskiej polityki emancypacyjnej przez pryzmat klasy i płci oraz realizacji tych założeń w praktyce w latach Planu 6-letniego. Projekt emancypacyjny zakładał akces ponad miliona kobiet do pracy zawodowej, głównie w przemyśle, a także przebudowę tradycyjnej hierarchii płciowej poprzez dostęp do edukacji i zawodów uznawanych za męskie. Skupię się na pytaniu o redefinicję ról kobiet z „warstw ludowych” w pierwszej połowie lat 50. w Polsce, które dokonywało się poprzez konkretne polityki. Bohaterkami wystąpienia będą zarówno ekspertki i działaczki polityczne tworzące nowe wzorce i polityki oraz robotnice współtworzące drogi własnego awansu, ale też doświadczające klasowej i płciowej dyskryminacji. Moje wystąpienie oparte będzie na badaniach publikowanych w książce „Kobiety z marmuru”, a także nowszych badań nad dyskursem eksperckim.

Organizatorzy:

Koncepcja oraz program:

Brunon Roch Kuryło

Pomysłodawcy cyklu seminarium:

Bartłomiej Błesznowski

Katarzyna Kwiatkowska-Moskalewicz

Filip Karol Leszczyński