25 października mija 103 rocznica urodzin profesor Barbary Skargi

25 października 2022 roku mija 103. rocznica urodzin profesor Barbary Skargi – „pierwszej damy polskiej filozofii”, jak napisał niegdyś o niej prof. Andrzej Walicki. Zawodowo związana była z Polską Akademią Nauk, ale wielu pracowników Wydziału Filozofii UW uważało – i nadal uważa – ją za swoją mentorkę i autorytet filozoficzny. Barbara Skarga wykształciła bowiem należące do już kilku pokoleń grono uczniów inspirujące się jej myśleniem, czego dowodem jest powołana do życia w 2011 roku Fundacja na Rzecz Myślenia im. Barbary Skargi. Jej zainteresowania badawcze obejmują cały zakres klasycznej problematyki filozoficznej: od historii filozofii dziewiętnastowiecznej i współczesnej (szczególnie francuskiej), przez filozofię nauki, epistemologię, antropologię, aksjologię i etykę, aż po wyłaniające się współcześnie nowe kształty metafizyki, konfrontowane z doktrynami koryfeuszy przeszłości. Wyczerpujące dane bibliograficzne można znaleźć w takich publikacjach, jak: Myśl Barbary Skargi. Droga osobna (wyd. IFiS PAN, 2015, seria „Archiwum Warszawskiej Szkoły Historii Idei. Studia”; w tej pracy znajduje się również pełna bibliografia prac Barbary Skargi) lub Między historią idei a metafizyką (księga pamiątkowa z okazji setnej rocznicy urodzin i dziesiątej rocznicy śmierci Barbary Skargi, wyd. Fundacja na Rzecz Myślenia im. Barbary Skargi, 2020). Abstrahując od imponującego dorobku intelektualnego, sam życiorys Barbary Skargi był swoistym „dziełem”, które w równym stopniu wykreowała zarówno Historia, jak i sama bohaterka. Dzieciństwo w Warszawie, studia i okupacja niemiecka w Wilnie, aktywna działalność w AK (okupiona dziesięcioma latami w łagrach, a potem zesłaniem do kołchozu w Kazachstanie), szczęśliwy powrót do Polski w końcu 1955 roku, dokończenie studiów i podjęcie pracy naukowej w IFiS PAN w kręgu zawiązującej się „warszawskiej szkoły historyków idei” (zwieńczone tytułem profesorskim w 1988 roku i działającym przez ponad trzydzieści lat – prawie do kresu życia Barbary Skargi w 2009 roku – słynnym seminarium filozoficznym). Jednakże to „dzieło”, dzieło życia „pierwszej damy polskiej filozofii”, nie tylko kulminuje świetną karierą naukową, lecz także przejawiało się w niezwykłej aktywności społecznej na rzecz środowiska naukowego; Barbara Skarga pełniła w trudnym okresie stanu wojennego funkcję przewodniczącej Komitetu Nauk Filozoficznych PAN, była członkiem-założycielem konspiracyjnego Towarzystwa Kursów Naukowych, zajmowała stanowisko redaktora naczelnego periodyku „Etyka”, była przewodniczącą kapituły Orderu Orła Białego (z której to funkcji w geście protestu zrezygnowała w 2005 roku), często zabierała głos w publicystycznych dyskusjach na aktualne tematy światopoglądowe i polityczne. Barbara Skarga była laureatką wielu nagród o charakterze naukowym i literackim: w 1995 roku została odznaczona Orderem Orła Białego, w 2000 roku otrzymała doktorat honoris causa Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, w 2008 roku Uniwersytet Warszawski dokonał uroczystego odnowienia jej doktoratu, a w uznaniu jej zasług dla krzewienia francuskiej kultury filozoficznej rząd francuski przyznał jej w roku 2007 Komandorię Narodowego Orderu Zasługi.