MARZEC 1968 – Filozofia UW

W marcu 1968 roku studenci filozofii i socjologii z Wydziału Filozoficznego UW, przy poparciu przedstawicieli kadry dydaktycznej, uczestniczyli w protestach środowiska akademickiego przeciwko władzy. Zaczęło się od gorących dyskusji, prowadzonych zamiast zajęć na korytarzach budynku przy ul. Krakowskie Przedmieście 3 oraz w prywatnych mieszkaniach, w tym m. in. w mieszkaniu filozofa Andrzeja Zabłudowskiego, wówczas adiunkta. Na początku marca budynek Wydziału obklejony został ulotkami, zapowiadającymi wiec studentów, który rozpoczął się w południe 8 marca. Wiec zainaugurowały wystąpienia dwojga studentów filozofii, związanych ze środowiskiem „komandosów”. Irena Lasota – autorka skierowanego do Marszałka Sejmu listu, sprzeciwiającego się decyzji o zdjęciu „Dziadów”, pod którym podpisało się 3145 osób – odczytała rezolucję, potępiającą represjonowanie studentów, broniących przedstawienia Kazimierza Dejmka.  Wiktor Górecki przeczytał tekst, solidaryzujący się z głosem Związku Literatów Polskich, potępiającym cenzurę. Po pacyfikacji wiecu przez siły władzy siedemnastu profesorów i docentów UW, w tym Bronisław Baczko z Katedry Historii Filozofii Nowożytnej i Stefan Morawski z Katedry Estetyki wystosowało list do ministra oświaty i szkolnictwa wyższego Henryka Jabłońskiego, apelując o dialog władzy z młodzieżą. W dniu 11 marca, po kolejnych demonstracjach i walkach ulicznych, w budynku Wydziału odbyło się zebranie studentów, a następnie posiedzenie Rady Wydziału. Rada oficjalnie stanęła po stronie protestujących studentów; w uchwale – zaatakowanej parę dni później, 19 marca, przez Władysława Gomułkę – potępiono m. in. przemoc władzy i wzbudzanie nastrojów antysemickich, a także apelowano o uszanowanie autonomii uczelni.  Reakcją na postawę studentów i kadry dydaktycznej Wydziału Filozoficznego było rozpoczęcie procedury usuwania wykładowców oraz czasowe zamknięcie kierunków filozofii i socjologii. 25 marca decyzją ministerialną stanowiska akademickie stracili m. in. Leszek Kołakowski, Bronisław Baczko i Stefan Morawski. 28 marca odbył się w Audytorium Maximum ostatni wiec studentów, na którym potępiono zwolnienie profesorów Wydziału Filozoficznego, stwierdzając w oświadczeniu m. in., że „nie ma polskiej szkoły filozoficznej bez Baczki, Kołakowskiego i Morawskiego”. Później zwolnienia objęły innych pracowników akademickich Wydziału Filozoficznego. Pokłosiem manifestacji były również represje, skierowane wobec środowiska studenckiego: nie tylko powiecowe, ale i ponowne aresztowania oraz wyroki pozbawienia wolności[i].

Poniżej prezentujemy listę pracowników i studentów filozofii, których spotkały represje w wyniku uczestnictwa w „wydarzeniach marcowych”. Listę sporządzono na podstawie materiałów, znajdujących się w Muzeum Uniwersytetu Warszawskiego oraz innych źródeł; najprawdopodobniej nie jest kompletna.

Pracownicy akademiccy:

1. prof. UW Leszek Kołakowski
2. prof. UW Bronisław Baczko
3. prof. UW Stefan Morawski
4. dr Andrzej Zabłudowski
5. dr Krzysztof Pomian
6. doc. Hanna Temkin
7. starszy asystent Jerzy Niecikowski
8. starszy asystent Bohdan Chwedeńczuk
9. starszy asystent Jacek Syski
10. starszy asystent Andrzej Ściegienny

Studenci:

1. Irena Lasota
2. Józef Dajczgewand
3. Wiktor Górecki
4. Piotr Żebruń
5. Aleksander Wirpsza
6. Janusz Korwin-Mikke

Tekst do pobrania: Marzec 1968 Filozofia UW